Die komplekse ervaring van emigrasie is nie altyd maklik om in woorde te omskryf nie, soos ek gereeld in my beroep as emigrasie-terapeut ondervind. Anders as ’n mediese spesialis wat anatomiese plastiek-modelle van knieë en skouers kan gebruik om ’n probleem te verduidelik, is die beskrywing van ’n vae emosie, soos onafgehandelde verlies, ’n uitdaging.
In die lang stiltes wat inherent is aan gesprekke met emigrante, wens ek soms dat daar ’n visuele voorstelling beskikbaar was wat die essensie van emigrasie kon weerspieël – iets wat die dieperliggende emosies van die emigrant kon help verken.
Die vraag oor hoe emigrasie “lyk” en of dit moontlik is om dit in ’n enkele beeld, foto of kunswerk vas te vang, beklemtoon die unieke aard van hierdie verskynsel. Dit is ’n interessante uitdaging om deur middel van ’n model of visuele voorstelling die essensie van emigrasie vas te vang.
Bittersoet verhale
Emigrasie word dikwels romantiseer as ’n sprokiesagtige reis na ’n nuwe begin, welvaart, veiligheid en geluk. Maar emigrante se verhale skets dikwels ’n heel ander prentjie – een deurdrenk van kompleksiteit, verwarring en dikwels teenstrydige emosies.
Emigrante bevind hulself in ’n nuwe, onbekende wêreld: te midde van vreemde kulture en ander gebruike. Die volle spektrum van emosies wat met emigrasie gepaard gaan, kan selde vooraf voorsien word. Dit is nie ’n blote eksperiment wat sonder gevolge omgekeer kan word nie.
Hierdie tussen-in ruimtes het ’n veel groter impak as slegs die plekke van vertrek en aankoms soos dit blyk uit ’n paspoort vol stempels. Die somtotaal van emigrasie is veel meer as die fisiese verandering van woonplek. Die bittersoet realiteit van hierdie lewensveranderende proses sluit ook ’n emosionele reis van verandering, losmaking en die begin van ’n nuwe hoofstuk in.
Die emigrant as kunstenaar
“Het jy al hierdie beelde gesien?” lui ’n vriendin se boodskap, met ’n foto van stukkende figure. Dis lewensgrootte, treffende beeldhouwerke van mense wat iewers heen op pad is – tas in die hand, met gedeeltes van hul liggame wat uitgehol is. Tog behou hulle hul balans in die wind en die weer.
Dit is die unieke kuns van die Franse beeldhouer Bruno Catalano. Sy kunswerke weerspieël ’n diepgaande empatie en begrip vir die emigrant se ervaring. Sy inspirasie is gewortel in sy persoonlike ervaring om bykans alles agter te laat en ’n onseker toekoms tegemoet te gaan.
Hy is in 1960 in Casablanca, Marokko, gebore. Sy gesin het na Marseille verhuis toe hy tien jaar oud was. Hy is aanvanklik deur sy vader as ’n elektrisiën opgelei en het later op skepe gewerk. Dit was eers in sy dertigerjare dat hy sy passie vir kuns en kleibeeldhouwerk ontdek en begin ontgin het.
In September 2013 is tien van Catalano se lewensgrootte bronsbeeldhouwerke in die hawe van Marseille uitgestal om die stad se status as Europese Kultuurhoofstad te vier. Hierdie bronsfigure word nou regoor die wêreld vertoon, en sy bekendste werk het ’n permanente tuiste in Calgary, Kanada, gevind.
Catalano se kuns is bekend vir die groot gapings in die borsgedeelte van sy figure, wat die onvolledigheid van die mens uitbeeld. As gevolg van hierdie negatiewe ruimtes of holtes kan jy dwarsdeur die figuur sien. Die leemte verhoed egter nie dat die figuur doelgerig aanhou beweeg nie – dit bly in delikate balans.
Sy kuns word onderskei deur ’n noukeurige en simboliese benadering tot die tema. Hy “skeur” doelbewus hierdie figure in die was-stadium – ’n proses wat die unieke pyn van skeiding wat emigrante dikwels ervaar, weerspieël. Hierdie fisiese skeure is nie net ’n artistieke uitdrukking nie; dit beeld die emosionele ervarings uit en versinnebeeld die innerlike stryd van dié wat tussen twee wêrelde verskeur word.
Die emosionele swaartekrag van emigrasie
Opvallend is die tasse wat elke figuur met hom saamdra. Die tas verbind die uitgeholde gedeelte van die bors met die onderkant van die beeld – die enigste skakel tussen die kop en die voete, tussen denke en liggaam.
Vir Catalano is die tas meer as net ’n houer vir besittings. Dit is ’n simbool van herinneringe en persoonlike ervarings wat die emigrant anker en hom verbind met sy wortels en plek van oorsprong.
Die tas verpersoonlik die verlede en die ondervindinge van die eens bekende, wat die nodige ondersteuning bied om die beeld vorentoe te projekteer op sy reis na onbekende bestemmings.
Die opneem van die tas en die stap weg van die bekende dui op veerkragtigheid. Dit toon ’n bereidwilligheid om verandering te omhels, nuwe horisonne te verken en die uitdagings wat voorlê met moed aan te pak.
In die taal van Catalano se kuns word die tas die simbool van ’n lewe in transito – die voortdurende soeke na ’n plek om “huis” te noem in ’n veranderende wêreld.
’n Universele nomadiese ervaring
Kunstenaars gebruik dikwels hul persoonlike ervarings om ’n universele belewenis uit te druk wat aanklank vind binne gemeenskappe, plaaslik én wêreldwyd. Die “in transito”-beeldhouwerke oorbrug die gaping tussen die uiterlike wêreld van ervarings en die innerlike wêreld van emosies.
Hierdie kunswerke spreek nie net tot die reis van emigrante nie, maar verpersoonlik ook die breër lewensreis van die mens met al sy brooshede. Woordeloos spreek dit tot die hart van die emigrant, asook tot die nomadiese gees in elkeen van ons. Hierdie unieke kuns beklemtoon die reis eerder as net die bestemming.
Dalk is dit presies hoe emigrasie lyk?
Share this post
